Нэр Төрд Халдах, Гүтгэх: Хуулийн Хариуцлага ба Ялгаа
Бусдын нэр төр, алдар хүндэд халдах нь хуулиар хориглосон үйлдэл бөгөөд Монгол Улсын Эрүүгийн хуульд "Доромжлох" болон "Гүтгэх" гэсэн хоёр төрлийн гэмт хэргийг тодорхойлж, хариуцлага хүлээлгэхээр заасан байдаг. Хэдийгээр хоёулаа хүний нэр хүндтэй холбоотой ч утга агуулга, хүлээлгэх хариуцлагын хувьд ялгаатай юм.
1. Доромжлох (Эрүүгийн хуулийн 110-р зүйл)
Доромжлох гэдэг нь бусдын нэр төр, алдар хүндийг олон нийтийн өмнө гутаан доромжилсон үйлдэл юм. Энэ нь үг хэл, үйлдэл, бичвэр, зураг дүрс зэрэг олон хэлбэрээр илэрч болно.
Онцлог:
- Олон нийт: Улсын Дээд Шүүхийн тайлбараар, заавал олон хүний дэргэд байхыг шаардахгүй бөгөөд нэг хүний дэргэд нэр хүндийг нь гутаасан байхад хангалттай гэж үздэг ЭРYYГИЙН ХУУЛИЙН 110, 111 ДYГЭЭР ЗYЙЛYYДИЙН ЗАРИМ ЗААЛТЫГ ТАЙЛБАРЛАХ ТУХАЙ №40.
- Бодит байдал: Доромжилсон мэдээлэл нь бодит байдалд нийцсэн байж болох ч тухайн хүний нэр төр, алдар хүндийг гутааж байвал гэмт хэрэгт тооцогдоно ЭРYYГИЙН ХУУЛИЙН 110, 111 ДYГЭЭР ЗYЙЛYYДИЙН ЗАРИМ ЗААЛТЫГ ТАЙЛБАРЛАХ ТУХАЙ №40.
- Субъект: Энэ гэмт хэрэг нь зөвхөн хувь хүний эсрэг чиглэдэг бөгөөд хуулийн этгээдийн (байгууллага, компанийн) ажил хэргийн нэр хүндийг гутаасан үйлдлийг доромжлох гэмт хэрэгт тооцохгүй ЭРYYГИЙН ХУУЛИЙН 110, 111 ДYГЭЭР ЗYЙЛYYДИЙН ЗАРИМ ЗААЛТЫГ ТАЙЛБАРЛАХ ТУХАЙ №40.
Хүлээлгэх хариуцлага:
- Хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 20-50 дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгох, эсхүл 1-3 сар хүртэл хугацаагаар баривчлах ял шийтгэнэ Эрүүгийн Хууль 110.1.
2. Гүтгэх (Эрүүгийн хуулийн 111-р зүйл)
Гүтгэх гэдэг нь хүний нэр төр, алдар хүндийг гутаах зорилгоор илт худал гүжирдлэг тараахыг хэлнэ. Доромжлохоос ялгарах гол шинж нь тарааж буй мэдээлэл нь "худал" байдагт оршино.
Хүлээлгэх хариуцлага: Гүтгэх гэмт хэргийг үйлдсэн нөхцөл байдлаас нь хамааруулан ялын хэмжээг ялгаатай тогтоосон байдаг.
-
Үндсэн хэлбэр: Бусдыг гүтгэх зорилгоор илт худал мэдээлэл тараасан бол:
- Хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 20-50 дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгох, эсхүл 1-3 сар хүртэл хугацаагаар баривчлах ял шийтгэнэ Эрүүгийн Хууль 111.1.
-
Хүндрүүлэх нөхцөл: Гүтгэлгийг олон нийтэд тараасан, эсхүл энэ төрлийн гэмт хэрэгт урьд нь ял шийтгүүлсэн этгээд үйлдсэн бол:
- Хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 51-150 дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгох, эсхүл 3-6 сар хүртэл хугацаагаар баривчлах ял шийтгэнэ Эрүүгийн Хууль 111.2.
-
Онц хүндрүүлэх нөхцөл: Хүнд, онц хүнд гэмт хэрэгт холбогдуулан яллуулахаар гүтгэж, улмаар хүнд хор уршиг учруулсан бол:
- Хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 151-250 дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгох, эсхүл 2-5 жил хүртэл хугацаагаар хорих ял шийтгэнэ Эрүүгийн Хууль 111.3.
"Хүнд хор уршиг" гэдэгт гүтгүүлсэн этгээд гэмт хэрэгт холбогдон шалгагдах, цагдан хоригдох, ял шийтгүүлэх, ажлаас халагдах, гэр бүл салах, сэтгэцийн болон бусад хүнд өвчнөөр өвчлөх зэрэг үр дагаврыг ойлгоно ЭРYYГИЙН ХУУЛИЙН 110, 111 ДYГЭЭР ЗYЙЛYYДИЙН ЗАРИМ ЗААЛТЫГ ТАЙЛБАРЛАХ ТУХАЙ №40.
Шүүхийн Практик
- Гүтгэх гэмт хэрэг: Шүүгдэгч О.Мөнхсайхан нь бусдын нэр төр, алдар хүндийг гутаах зорилгоор илт худал мэдээллийг олон нийтэд тараасан нь тогтоогдож, түүнд Эрүүгийн хуулийн 111.2-т зааснаар торгох ял шийтгэсэн байна. Энэхүү шийдвэрийг анхан болон давж заалдах шатны шүүхээс хэвээр үлдээжээ Тогтоол #403.
- Гэмт хэрэгт гүтгэх: Шүүгдэгч С.Д нь мөрдөн шалгах ажиллагааны үеэр хохирогчоор мэдүүлэг өгөхдөө өөр иргэнийг өөрт нь гэмтэл учруулсан мэтээр зориуд худал мэдүүлж гүтгэсэн үйлдэлдээ Эрүүгийн хуулийн дагуу 2 жилийн хорих ял шийтгүүлсэн байна Тогтоол #2882.
Дүгнэлт
Бусдын нэр төр, алдар хүндэд халдах нь Эрүүгийн хуулиар хариуцлага хүлээлгэдэг ноцтой үйлдэл юм. Доромжлох болон гүтгэх гэмт хэргийн гол ялгаа нь тарааж буй мэдээлэл үнэн эсвэл худал байгаад оршдог. Хэрэв таны нэр төрд халдсан, эсхүл таныг гүтгэсэн бол хууль хяналтын байгууллагад хандаж, эрхээ хамгаалуулах боломжтой.