Эрүүгийн хуулийн бодлого - Жишээ

Хуульчийн мэргэжлийн шалгалт 2020 оны Эрүүгийн хуулийн бодлого

Бат гэгч 2019 оны 12 дугаар сарын 10-ны орой гэртээ халамцуу байдалтай ирэхэд эхнэр Цэцгээ нь ажлаасаа ирээгүй байв. Хэсэгхэн хугацааны дараа араас нь орж ирсэн эхнэр Цэцгээг "ажлаасаа оройтож ирсэн" гэсэн шалтгаанаар нүүрэн тус газар нь удаа дараа алгадаж, толгой руу нь цохиж зодохыг харсан хадам ээж Дулам энэ талаар Цагдаагийн байгууллагад мэдэгдсэн байна. Шүүх эмнэлгийн шинжээчийн дүгнэлтээр Цэцгээгийн биед тархи доргилт, нүүрэнд зөөлөн эдийн няцрал бүхий эрүүл мэндийг түр хугацаагаар сарниулах гэмтэл учирсан болох нь тогтоогджээ.

Мөрдөн байцаалтын явцад Батын үйлдсэн хэрэг тогтоогдсоноос гадна тэрээр 2018 оны 3 дугаар сарын 8, 2019 оны 7 дугаар сарын 12-ны өдрүүдэд согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн үедээ эхнэр Цэцгээг "архи өгсөнгүй" гэж шалтаглан зодсон үйлдэлд Зөрчлийн тухай хуулийн 5.4 дүгээр зүйлийн 4.1-д зааснаар 7 болон 21 хоног баривчлах шийтгэл тус тус хүлээсэн байна.

Прокуророос гэрч Дуламын өгсөн хэргийн талаарх мэдүүлэг, шинжээчийн дүгнэлт, хохирогч нь хүчирхийлэл үйлдэгчтэй нэг орчинд байх нь өндөр эрсдэлтэй болохыг тогтоосон аюулын зэргийн үнэлгээнээс гадна Батыг анх Дуламын өгсөн мэдээллийн дагуу баривчилсны дараа түүнд Эрүүгийн хуулийн 21.2 дугаар зүйлийг сануулж гэрчээр авсан "... ажлаа тараад найз нартайгаа 2 шил хувааж уучихаад гэртээ 20 цаг өнгөрөөгөөд харьтал манай эхнэр гэртээ ирээгүй байсан. Гэрт хоол унд ч хийгээгүй, гал хөс ч үгүй байдалтай байсан. 17.30 цагт ажил нь тардаг хирнээ 20 цаг өнгөрч байхад эхнэр гэртээ ирээгүйг мэдээд уур хүрсэн. Тэгээд л эхнэрийгээ орж ирэнгүүт хаачаад ирэв гэхэд хаачсан ч чамд ямар хамаатай юм гэхээр нь улам уур хүрээд толгой руу нь гараараа хэд хэд цохиж зодсон нь үнэн, шүүх эмнэлгийн дүгнэлтийг хүлээн зөвшөөрч байна" гэх мэдүүлгээр Батын үйлдсэн гэмт хэрэг нь хангалттай нотлогдсон гэв.

ШИЙДВЭРЛЭХ АСУУДАЛ

Бодлогын нөхцөлд өгөгдсөн үйл баримтад үндэслэн шийдвэрлэвэл зохих асуудлуудад материаллаг болон процессын эрх зүйн үүднээс хууль зүйн дүгнэлт хийнэ үү.

⚖️ Хиймэл оюуны бодолт

ЭРҮҮГИЙН ЭРХ ЗҮЙН ШИНЖИЛГЭЭ (МАТЕРИАЛЛАГ ЭРХ ЗҮЙ)

I. Өгөгдсөн нөхцөлд гэмт хэргийн шинж тэмдэг байгаа эсэхийг шалгах

Бодлогын нөхцөлд дурдсан Батын үйлдэл нь Эрүүгийн хуульд (цаашид ЭХ) заасан гэмт хэргийн дараах шинжүүдийг агуулж байна.

1. Эрүүгийн хуульд заасан үйлдэл: Бат эхнэр Цэцгээг зодож, эрүүл мэндэд нь хохирол учруулсан үйлдэл нь ЭХ-ийн тусгай ангид заасан "Хүний эрүүл мэндийн халдашгүй байдлын эсрэг гэмт хэрэг"-ийн шинжийг агуулж байна.
2. Нийгэмд аюултай байдал: Уг үйлдэл нь хүний эрүүл мэнд, гэр бүлийн аюулгүй байдал зэрэг ЭХ-иар хамгаалагдсан харилцаанд хохирол учруулсан тул нийгэмд аюултайд тооцогдоно. Шинжээчийн дүгнэлтээр гэмтэл тогтоогдсон нь үүнийг нотолно. Энэ нь Зөрчлийн тухай хуульд заасан "хүний биед хохирол учруулахгүйгээр халдаж зодсон" үйлдлээс ялгаатай.
3. Гэм буруутай үйлдэл: Бат нь уурлаж, эхнэрээ зодохыг хүсэж, уг үйлдлээ санаатайгаар хийсэн нь гэм буруугийн санаатай хэлбэрийг илтгэнэ.
4. Эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхээр заасан байдал: ЭХ-д хүний эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол учруулсан үйлдэлд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхээр заасан.

Иймд Батын 2019 оны 12 дугаар сарын 10-ны өдрийн үйлдэл нь гэмт хэргийн шинжийг бүрэн агуулж байх тул гэмт хэргийн бүрэлдэхүүнийг нарийвчлан шинжлэх шаардлагатай.

II. Гэмт хэргийн бүрэлдэхүүний шинж, зүйлчлэл

1. Гэмт хэргийн бүрэлдэхүүний шинжилгээ:

• Объект:
  • Шууд объект: Хохирогч Цэцгээгийн эрүүл мэнд, бие махбодын халдашгүй байдал.
  • Төрлийн объект: Хүний эрүүл мэндийн халдашгүй байдлын эсрэг гэмт хэрэг.
• Объектив тал:
  • Гэмт үйлдэл: Бат эхнэр Цэцгээгийн нүүрэн тус газар удаа дараа алгадаж, толгой руу нь цохиж зодсон идэвхтэй үйлдэл.
  • Хор уршиг: Шинжээчийн дүгнэлтээр "тархи доргилт, нүүрэнд зөөлөн эдийн няцрал бүхий эрүүл мэндийг түр хугацаагаар сарниулах" гэмтэл учирсан. Энэ нь ЭХ-ийн 11.6 дугаар зүйлд заасан "хөнгөн хохирол"-ын шинжийг агуулна.
  • Шалтгаант холбоо: Батын зодсон үйлдлийн улмаас Цэцгээгийн биед дээрх гэмтэл шууд учирсан тул үйлдэл ба хор уршгийн хооронд шууд шалтгаант холбоо байна.
• Субъект:
  • Нийтлэг субъект: Гэмт хэрэг үйлдэх үедээ эрүүгийн хариуцлага хүлээх насанд хүрсэн, хэрэг хариуцах чадвартай Бат байна.
• Субъектив тал:
  • Гэм буруу: Бат нь эхнэрээ зодож буй үйлдлээ ухамсарлаж, түүнийг хүсэж үйлдсэн тул гэм буруугийн шууд санаатай хэлбэртэй байна.
  • Сэдэлт: "Ажлаасаа оройтож ирсэн" гэх шалтаг, архины хамаарал, хувийн таарамжгүй харьцаанаас үүдэлтэй.

2. Гэмт хэргийн зүйлчлэл:

Батын үйлдэл нь ЭХ-ийн 11.6 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан "Хүний эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол учруулах" гэмт хэргийн хүндрүүлэх бүрэлдэхүүнээр зүйлчлэгдэх үндэслэлтэй. Үүнийг дараах байдлаар тайлбарлана.

• Үндсэн бүрэлдэхүүн: ЭХ-ийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт "Хүний эрүүл мэндийг түр хугацаагаар сарниулсан..." гэмтлийг санаатай учруулсан бол хөнгөн хохирол учруулсан гэмт хэрэг болно. Бодлогын нөхцөлд Цэцгээд учирсан гэмтэл энэ шинжийг хангаж байна.
• Хүндрүүлэх бүрэлдэхүүн: ЭХ-ийн 11.6 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт "Энэ гэмт хэргийг ... гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэж... үйлдсэн бол..." гэж заасан. Батын үйлдлийг "гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэж" гэх хүндрүүлэх нөхцөл байдалд тооцох эсэхийг шийдвэрлэх нь гол асуудал юм.
  • Улсын Дээд Шүүхийн 2020 оны 01-р сарын 06-ны өдрийн 2083 дугаартай тогтоолоор "Эрүүгийн хуулийн 11.6 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан “гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэж” гэх хүндрүүлэх нөхцөл байдал нь ... Эрүүгийн хуулийн 11.7 дугаар зүйлд заасан аль нэг үйлдлийг байнга хийсэн тохиолдолд үүснэ" гэж тайлбарласан.
  • "Байнга" гэдэг нь тухайн үйлдэл гурав ба түүнээс дээш удаа давтагдсан байхыг ойлгоно. Улсын Дээд Шүүхийн 2019 оны 09-р сарын 30-ны өдрийн 1934 дугаартай тогтоолоор Зөрчлийн тухай хуулиар шийтгүүлсэн үйлдлүүдийг "байнга" гэх шинжийг тогтооход харгалзан үзэж болохыг практикт хүлээн зөвшөөрсөн.
  • Бодлогын нөхцөлд Бат нь 2018, 2019 онуудад эхнэр Цэцгээг зодсон үйлдэлдээ Зөрчлийн тухай хуулийн 5.4 дүгээр зүйлийн 4.1-д зааснаар хоёр удаа баривчлах шийтгэл хүлээсэн. 2019 оны 12 дугаар сарын 10-ны өдрийн үйлдэл нь энэ төрлийн гурав дахь үйлдэл болж байна.
  • Иймд Батын үйлдэл нь "байнга" гэсэн давтамжийн шинжийг хангаж, түүний үйлдсэн "хүний эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол учруулах" гэмт хэрэг нь "гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэж" гэсэн хүндрүүлэх нөхцөл байдалтай болох нь тогтоогдож байна.

Дүгнэлт: Батын үйлдлийг ЭХ-ийн 11.6 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар зүйлчлэх нь хууль зүйн үндэслэлтэй.

III. Гэмт хэрэг үйлдэх үе шат

Батын үйлдэл нь хохирогчийн эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол учруулснаар ЭХ-ийн тусгай ангид заасан бүрэлдэхүүнийг бүрэн хангасан тул төгссөн гэмт хэрэгт тооцогдоно. Гэмт хэрэгт бэлтгэсэн, завдсан үе шат байхгүй.

IV. Ойролцоо төрлийн гэмт хэргээс ялган зүйлчлэх

• ЭХ-ийн 11.7 (Гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэх): Энэ гэмт хэрэг нь "байнга зодох, харгис хэрцгий харьцах" зэрэг үйлдлээр илэрдэг, үйлдэл төвтэй гэмт хэрэг юм. Харин ЭХ-ийн 11.6.2 нь тодорхой нэг удаагийн үйлдлээр "хөнгөн хохирол" гэсэн үр дүн гарсан бөгөөд уг үйлдэл нь гэр бүлийн хүчирхийллийн шинжтэй байхыг шаарддаг. Бодлогын нөхцөлд тодорхой гэмтэл тогтоогдсон тул үр дүн төвтэй ЭХ-ийн 11.6.2-оор зүйлчлэх нь илүү оновчтой.
• Зөрчлийн тухай хуулийн 5.4 (Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хууль зөрчих): Энэ зөрчил нь хүний биед эрүүл мэндийн хохирол учруулаагүй тохиолдолд үйлчилнэ. Шинжээчийн дүгнэлтээр гэмтэл тогтоогдсон тул уг үйлдэл гэмт хэрэгт шилжсэн байна.

V. Гэмт хэрэгт хамтран оролцсон шинж

Бат гэмт хэргийг ганцаараа үйлдсэн тул хамтран оролцогч байхгүй.

VI. Гэмт хэргийн нийгмийн аюулыг үгүйсгэх нөхцөл байдал

Бодлогын нөхцөлд аргагүй хамгаалалт, гарцаагүй байдал зэрэг гэмт хэргийн нийгмийн аюулыг үгүйсгэх нөхцөл байдал тогтоогдохгүй байна.

VII. Ял ногдуулах журам

Шүүх Батад ял ногдуулахдаа дараах нөхцөл байдлыг харгалзан үзнэ.

• Ял хүндрүүлэх нөхцөл байдал (ЭХ-ийн 6.6):
  • Гэмт хэргийг согтуурсан үедээ үйлдсэн (ЭХ-ийн 6.6.1.10).
  • Гэмт хэрэг нь давтан шинжтэй, урьд нь ижил төрлийн зөрчил гаргаж шийтгүүлж байсан.
  • Гэмт хэргийг гэр бүлийн хамаарал бүхий, биеэ хамгаалж чадахгүй байж болох хүний эсрэг үйлдсэн.
• Ял хөнгөрүүлэх нөхцөл байдал (ЭХ-ийн 6.5):
  • Гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсөн (ЭХ-ийн 6.5.1.1).

Шүүх дээрх нөхцөл байдлуудыг тал бүрээс нь үнэлж, ЭХ-ийн 11.6 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан "нийтэд тустай ажил хийлгэх, эсхүл зорчих эрхийг хязгаарлах, эсхүл нэг сараас нэг жил хүртэл хугацаагаар хорих" ялын төрөл, хэмжээний дотор тохирсон ялыг оногдуулна. Гэмт хэргийн давтан үйлдэл, согтуугаар үйлдсэн зэрэг нь хорих ял оногдуулах магадлалыг нэмэгдүүлнэ.

VIII. Эрүүгийн хариуцлага болон ялаас чөлөөлөх үндэслэл

Бодлогын нөхцөлд Батыг эрүүгийн хариуцлагаас болон ялаас чөлөөлөх хуульд заасан үндэслэл (хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан, өршөөл үзүүлэх хуульд хамрагдах гэх мэт) тогтоогдохгүй байна.

ПРОЦЕССЫН ЭРХ ЗҮЙН ШИНЖИЛГЭЭ

Прокуророос Батын гэм бурууг нотлоход ашигласан нотлох баримтуудад дараах дүн шинжилгээг хийнэ.

1. Гэрч Дуламын мэдүүлэг: Энэ нь хэргийн талаар шууд мэдээлэл агуулсан, хуульд заасан журмын дагуу авагдсан бол хүчин төгөлдөр нотлох баримт болно.
2. Шинжээчийн дүгнэлт: Хохирогчид учирсан гэмтлийн зэрэг, шинж чанарыг тогтоосон, хэргийг зөв зүйлчлэхэд чухал ач холбогдолтой, үнэн зөв, эргэлзээгүй нотлох баримт юм.
3. Аюулын зэргийн үнэлгээ: Энэ нь Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуулийн 31-р зүйлд заасны дагуу хийгддэг бөгөөд гэмт хэргийн нөхцөл байдал, ялангуяа "гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэж" гэх шинжийг нотлоход ач холбогдолтой баримт болно.
4. Бат-ын мэдүүлэг: Энэхүү нотлох баримтад ноцтой зөрчил байна.
   • Асуудал: Прокурор Батыг баривчилсны дараа түүнийг "гэрч"-ээр байцааж, мэдүүлэг авсан байна. Энэ нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг (цаашид ЭХХШтХ) ноцтой зөрчсөн үйлдэл юм.
   • Хууль зүйн үндэслэл: Гэмт хэрэг үйлдсэн гэх үндэслэлээр баривчлагдсан этгээд нь сэжигтэн-ий эрх зүйн байдалтай байх бөгөөд түүнд өөрийнхөө эсрэг мэдүүлэг өгөхгүй байх, өмгөөлөгч авах зэрэг эрхийг нь эдлүүлэх ёстой (ЭХХШтХ-ийн 1.15-р зүйл). Гэтэл түүнийг "гэрч"-ээр байцааснаар үнэн зөвийг мэдүүлэх үүрэг хүлээлгэж, өөрийнхөө эсрэг мэдүүлэг өгөхөөс татгалзах эрхийг нь зөрчсөн байна.
   • Үр дагавар: ЭХХШтХ-ийн 16.2 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэгт "Энэ хуульд заасан журмыг ноцтой зөрчиж олж авсан нотлох баримтыг шүүх нотлох баримтаар тооцохгүй" гэж заасан. Иймд Батаас "гэрч"-ээр авсан мэдүүлэг нь хууль бус нотлох баримт бөгөөд шүүх үүнийг нотлох баримтын хэмжээнээс хасах ёстой.

Дүгнэлт: Хэдийгээр Батын өөрийнх нь мэдүүлэг хууль бус боловч прокурорт гэрч Дуламын мэдүүлэг, шинжээчийн дүгнэлт, хохирогчийн мэдүүлэг, өмнөх зөрчлийн материалууд зэрэг хангалттай бусад нотлох баримт байгаа тул хэргийг шүүхээр шийдвэрлүүлэх боломжтой. Гэхдээ мөрдөн байцаалтын ажиллагаанд ноцтой зөрчил гаргасан нь тогтоогдож байна.

ЕРӨНХИЙ ДҮГНЭЛТ

1. Материаллаг эрх зүйн хувьд: Батын үйлдэл нь урьд нь хоёр удаа ижил төрлийн зөрчил гаргаж байсан давтан шинж, согтуугаар үйлдсэн зэргийг харгалзан Эрүүгийн хуулийн 11.6 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан "Гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэж хүний эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол учруулах" гэмт хэргийн шинжийг бүрэн хангаж байна.
2. Процессын эрх зүйн хувьд: Мөрдөн байцаалтын шатанд сэжигтнийг "гэрч"-ээр байцааж, өөрийнх нь эсрэг мэдүүлэг өгөхгүй байх эрхийг нь зөрчсөн ноцтой алдаа гаргасан байна. Энэ мэдүүлгийг нотлох баримтаас хасах боловч бусад нотлох баримтаар түүний гэм бурууг нотлох боломжтой.
3. Ял шийтгэл: Шүүх гэмт хэргийн нийгмийн аюулын шинж чанар, хэр хэмжээ, Батын хувийн байдал, ялыг хүндрүүлэх (согтуу, давтан үйлдэл) болон хөнгөрүүлэх (гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсөн) нөхцөл байдлыг тал бүрээс нь харгалзан ЭХ-ийн 11.6 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан ялын хүрээнд шударга ёсонд нийцсэн ял оногдуулах нь зүйтэй.