Гэрээгүй зээлээ эргүүлэн авах нь: Хууль зүйн зөвлөгөө ба практик алхмууд

Оршил

Итгэлцэл дээр үндэслэн найз нөхөд, гэр бүлийнхэндээ бичгэн гэрээ байгуулалгүйгээр мөнгө зээлэх тохиолдол амьдралд цөөнгүй гардаг. Харамсалтай нь зээлсэн мөнгөө тохирсон хугацаандаа авч чадахгүй, эвгүй байдалд орох нь элбэг. Бичгээр үйлдсэн гэрээ байхгүй үед мөнгөө хэрхэн эргүүлэн авах вэ гэдэг нь олон хүний хувьд том асуудал болдог.

Энэхүү нийтлэлээр бичгэн гэрээгүйгээр олгосон зээлийг хуулийн дагуу хэрхэн барагдуулах, ямар нотлох баримт бүрдүүлэх, ямар алхмуудыг хийх ёстой талаар дэлгэрэнгүй, практик зөвлөгөөг хүргэж байна.

Хууль зүйн үндэслэл

Бичгээр гэрээ байгуулаагүй ч талуудын хооронд зээлийн харилцаа үүссэн гэдгийг хууль хүлээн зөвшөөрдөг. Гол нь зээл олгосон гэдгээ нотлох явдал юм.

• Зээлийн гэрээг байгуулсанд тооцох үе: Монгол Улсын Иргэний хуульд зааснаар зээлийн гэрээг заавал бичгээр хийх шаардлагагүй. Зээлдүүлэгч нь мөнгө буюу эд хөрөнгийг зээлдэгчид шилжүүлэн өгснөөр зээлийн гэрээг байгуулсанд тооцдог. Энэ нь таны мөнгө шилжүүлсэн үйлдэл өөрөө гэрээний эхлэл болно гэсэн үг.

  • Иргэний Хууль (ИХ-ийн §281.1)-ийн дагуу зээлдэгч нь авсан мөнгөө тохирсон хугацаанд буцаан өгөх үүрэг хүлээнэ. Иргэний Хууль 281.1
  • ИХ-ийн §282.4-т зааснаар мөнгийг зээлдэгчид шилжүүлэн өгснөөр зээлийн гэрээг байгуулсанд тооцно. Иргэний Хууль 282.4

• Хүүгийн асуудал: Хэрэв та зээлийг хүүтэй олгохоор амаар тохиролцсон бол үүнийг нотлоход хүндрэлтэй.

  • ИХ-ийн §282.3-т зааснаар хүү тогтоосон бол зээлийн гэрээг бичгээр хийх ёстой. Хэрэв бичгээр гэрээ хийгээгүй бол та хүү авах эрхээ алдана. Гэхдээ энэ нь үндсэн зээлээ буцаан авах эрхэд тань нөлөөлөхгүй. Иргэний Хууль 282.3

• Буцаан төлөх хугацаа: Хэрэв та мөнгө буцааж авах тодорхой хугацаа тохиролцоогүй бол:

  • ИХ-ийн §283.1-д зааснаар зээлдүүлэгч мөнгөө шаардсанаас хойш нэг сарын дотор зээлдэгч үүргээ биелүүлэх ёстой. Иргэний Хууль 283.1

Практик алхамууд

Гэрээгүй зээлээ эргүүлэн авахын тулд дараах алхмуудыг системтэйгээр хэрэгжүүлэх нь чухал.

1. Нотлох баримт цуглуулах

Шүүхэд хандах тохиолдолд таны амжилтын гол түлхүүр бол нотлох баримт юм. Дараах баримтуудыг цуглуулна уу:

• Банкны шилжүүлгийн баримт: Хэрэв та мөнгийг дансаар шилжүүлсэн бол энэ нь хамгийн хүчтэй нотлох баримт болно. Гүйлгээний утга дээр "зээл", "зээл олголт" гэх мэтээр бичсэн бол илүү сайн.
• Мессеж, чат, имэйл: Зээлдэгчтэй мөнгө зээлэх, буцаан төлөх талаар ярилцсан, өрөө хүлээн зөвшөөрсөн бүх төрлийн харилцаа (Facebook Messenger, Viber, SMS гэх мэт)-г хадгалж авах.
• Дуу, дүрс бичлэг: Зээлдэгчтэй ярилцахдаа түүний зөвшөөрөлтэйгээр яриаг бичиж авах нь хүчтэй нотлох баримт болж чадна. Энэ нь өрөө хүлээн зөвшөөрч буйг баталгаажуулна.
• Гэрчийн мэдүүлэг: Мөнгө зээл өгөх үед байлцсан, эсвэл зээлийн талаар мэддэг хүний мэдүүлэг нь чухал нотлох баримт болдог.

2. Эвлэрэхийг оролдох

Шууд шүүхэд хандахаас өмнө зээлдэгчтэйгээ дахин нэг удаа ярилцаж, асуудлыг эвээр шийдвэрлэхийг хичээгээрэй.

• Уулзаж ярилцах: Яагаад мөнгөө төлж чадахгүй байгаа шалтгааныг нь асууж, төлбөр төлөх тодорхой хуваарь гаргахыг санал болго.
• Албан ёсны мэдэгдэл хүргүүлэх: Хэрэв яриа хэлэлцээр үр дүнд хүрэхгүй бол зээлээ тодорхой хугацааны дотор эргүүлэн төлөхийг шаардсан албан бичиг, мэдэгдлийг баталгаат шуудангаар эсвэл биечлэн гардуулж өгөөрэй. Энэ нь таныг асуудлыг шийдвэрлэхээр хичээсэн гэдгийг харуулах баримт болно.

3. Шүүхэд нэхэмжлэл гаргах

Дээрх алхмууд үр дүнд хүрээгүй бол та шүүхэд нэхэмжлэл гаргах эрхтэй.

1. Нэхэмжлэл бичих: Нэхэмжлэлдээ дараах зүйлсийг тодорхой тусгана.
   • Нэхэмжлэгч (таны) болон хариуцагч (зээлдэгчийн) овог нэр, хаяг, регистрийн дугаар.
   • Хэзээ, хэрхэн, ямар нөхцөлтэйгөөр, хэдий хэмжээний мөнгө зээлсэн тухай үйл баримт.
   • Зээлээ эргүүлэн төлөөгүй тухай.
   • Шүүхээс юу шаардаж байгаа (үндсэн зээлийн мөнгөө гаргуулах).
2. Материал бүрдүүлэх: Нэхэмжлэл дээрээ дараах зүйлсийг хавсаргана.
   • 1-р алхамд цуглуулсан бүх нотлох баримт (банкны хуулга, чатны хуулбар гэх мэт).
   • Иргэний үнэмлэхийн хуулбар.
   • Улсын тэмдэгтийн хураамж төлсөн баримт.
3. Шүүхэд хандах: Бэлтгэсэн нэхэмжлэл, материалын хамт хариуцагчийн оршин суугаа газрын харьяа дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхэд хандана.

Шүүхийн практик

Гэрээгүй зээлийн маргаанд шүүх юуг голчлон анхаардаг вэ? Шүүхийн шийдвэрүүдээс харахад, нэхэмжлэгч буюу зээлдүүлэгч нь дараах зүйлсийг нотлох үүрэгтэй байдаг.

• Мөнгө шилжүүлсэн нь үнэн боловч "зээл" мөн үү?: Дансны хуулга нь мөнгө шилжсэнийг нотлох ч энэ нь зээл байсан гэдгийг дангаараа нотлохгүй. Энэ нь бэлэг, урьдчилгаа төлбөр, эсвэл өөр төрлийн тооцоо байж болзошгүй гэж шүүх үздэг. Тиймээс талуудын хооронд "зээлийн харилцаа" үүссэнийг чат, гэрчийн мэдүүлэг зэргээр давхар нотлох нь чухал.

  • Жишээлбэл, Тогтоол #9608 болон Тогтоол #6183 зэрэг хэргүүдэд шүүх зөвхөн мөнгө шилжүүлсэн баримтыг үндэслэн зээлийн гэрээ байгуулагдсан гэж үзэх нь хангалтгүй, талуудын хооронд яг зээлийн харилцаа үүссэн эсэхийг нарийвчлан тогтоох ёстой гэж үзэн хэргийг буцааж байжээ.

• Нотлох баримтын үүрэг нэхэмжлэгчид байдаг: Зээл олгосон гэдгээ нэхэмжлэгч тал бүрэн нотлох үүрэгтэй. Хэрэв таны нотлох баримт хангалтгүй бол шүүх нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгох эрсдэлтэй.

  • Тогтоол #6548 дугаартай шийдвэрт нэхэмжлэгч нь зээлийн гэрээний харилцаа үүссэнийг хангалттай нотолж чадаагүй тул шүүх нэхэмжлэлийг нь бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн байдаг.

Эдгээр жишээнээс харахад, таны цуглуулсан нотлох баримт нь мөнгө шилжүүлснээс гадна, уг мөнгийг "эргүүлэн төлөх нөхцөлтэйгөөр" буюу зээл хэлбэрээр олгосон гэдгийг тодорхой харуулах ёстой.

Дүгнэлт

Бичгээр үйлдсэн гэрээ байхгүй байсан ч амаар тохиролцсон зээлээ хуулийн дагуу эргүүлэн авах бүрэн боломжтой. Үүний тулд:

1. Тайван байж, системтэй хандах: Уурлаж бухимдахын оронд хуулийн дагуу ямар алхам хийхээ төлөвлө.
2. Хүчтэй нотлох баримт бүрдүүлэх: Банкны хуулга, мессеж, гэрч зэрэг танд байгаа бүх боломжит нотлох баримтыг цуглуул.
3. Эвлэрэх гарцыг хайх: Шүүхэд хандахаас өмнө зээлдэгчтэйгээ ярилцаж, асуудлыг аль болох эвийн журмаар шийдэхийг хичээ.
4. Эцсийн алхам бол шүүх: Бусад бүх арга зам үр дүнгүй болсон тохиолдолд хуулийн байгууллагад хандахаас бүү эргэлз.

Хамгийн чухал зөвлөгөө бол ирээдүйд хэн нэгэнд мөнгө зээлэхдээ, тэр нь таны хамгийн дотны хүн байсан ч, зээлийн хэмжээ, хугацаа, хүү (хэрэв байгаа бол) зэргийг тусгасан энгийн гэрээг бичгээр үйлдэж, гарын үсэг зуралцаж хэвшээрэй. Энэ нь ирээдүйд үүсэж болзошгүй олон эрсдэл, үл ойлголцлоос таныг болон таны харилцааг хамгаалах болно.