Илүү цагийн хөлсөө авч чадахгүй байна уу? Авах ёстой алхмууд
Ажил олгогч таныг илүү цагаар ажиллуулсан хэрнээ нэмэгдэл хөлсийг нь олгохгүй байх нь Хөдөлмөрийн тухай хуулийг зөрчсөн үйлдэл юм. Хуулийн дагуу ажилтан өөрийн эрх ашгаа хамгаалах хэд хэдэн арга зам байдаг. Энэ нийтлэлд илүү цагийн хөлсөө хэрхэн нэхэмжлэх, ямар байгууллагад хандах, юуг анхаарах талаар дэлгэрэнгүй зөвлөгөөг хүргэж байна.
1. Илүү цаг гэж юу вэ, хөлсийг хэрхэн тооцох вэ?
Юуны өмнө таны ажилласан цаг хуулийн дагуу "илүү цаг"-т тооцогдох эсэхийг мэдэх нь чухал.
Илүү цагт тооцох нь: Ажил олгогчийн санаачилгаар ердийн ажлын өдрийн үргэлжлэл, ээлжийн ажлын цаг, долоо хоногийн ажлын цагийн үргэлжлэл болон ажлын цагийг нэгтгэн бодох ердийн ажлын цагийн нийлбэрээс хэтрүүлэн ажиллуулсныг илүү цагт тооцно (Хөдөлмөрийн Тухай 91.1).
Нэмэгдэл хөлсний хэмжээ: Хэрэв ажил олгогч таныг илүү цагаар ажиллуулсан бол нөхөн амраагаагүй тохиолдолд дундаж цалин хөлсийг дараах байдлаар нэмэгдүүлэн олгох үүрэгтэй:
- Илүү цагаар ажилласан бол: 1.5 дахин ба түүнээс дээш (Хөдөлмөрийн Тухай 109.1)
- Долоо хоногийн амралтын өдөр ажилласан бол: 1.5 дахин ба түүнээс дээш (Хөдөлмөрийн Тухай 109.2)
- Нийтээр амрах баярын өдөр ажилласан бол: 2 дахин ба түүнээс дээш (Хөдөлмөрийн Тухай 109.4)
- Шөнийн цагаар ажилласан бол: 1.2 дахин ба түүнээс дээш (Хөдөлмөрийн Тухай 109.3)
Хэрэв таныг илүү цагаар, амралтын болон баярын өдөр шөнийн цагаар давхар ажиллуулсан бол дээрх нэмэгдэл хөлс дээр шөнийн цагийн нэмэгдэл хөлсийг нэмж олгоно (Хөдөлмөрийн Тухай 109.5).
2. Илүү цагийн хөлсөө авахын тулд авах арга хэмжээ
Хэрэв ажил олгогч тань нэмэгдэл хөлс олгохгүй бол та дараах алхмуудыг авч хэрэгжүүлэх боломжтой.
Алхам 1: Нотлох баримтаа цуглуулах
Маргаан үүссэн тохиолдолд нотлох баримт хамгийн чухал. Та дараах зүйлсийг цуглуулах хэрэгтэй:
- Цагийн бүртгэл: Таны ажилласан цагийг баталгаажуулах цагийн бүртгэлийн хуудас, систем.
- Харилцаа холбоо: Илүү цагаар ажиллахыг үүрэгдсэн тухай удирдлагын имэйл, мессеж, албан бичиг.
- Гэрчийн мэдүүлэг: Тантай хамт илүү цагаар ажилласан бусад ажилтнуудын мэдүүлэг.
- Хөдөлмөрийн гэрээ: Гэрээнд заасан ажлын цагийн нөхцөл.
- Тодорхойлолт: Ажил олгогчоос хөлсөөр ажиллаж байсан тухай болон түүний үргэлжилсэн хугацааны талаар бичгээр тодорхойлолт шаардах эрхтэй (Иргэний Хууль 368.1).
Шүүхийн практикт ажил олгогч удирдлагаас илүү цагаар ажиллах үүрэг өгөөгүй гэж маргах тохиолдол байдаг тул үүрэг даалгавар өгснийг нотлох нь чухал юм (Тогтоол #5030).
Алхам 2: Гомдол гаргах
Та илүү цагийн хөлсний асуудлаар дараах байгууллагуудад хандах эрхтэй.
- Хөдөлмөрийн улсын байцаагч: Энэ нь хөдөлмөрийн хууль тогтоомжийн хэрэгжилтэд хяналт тавьдаг байгууллага юм. Та гомдлоо гаргаснаар улсын байцаагч шалгалт хийж, зөрчлийг арилгуулахаар ажил олгогчид үүрэг даалгавар өгөх, хариуцлага тооцох арга хэмжээ авдаг. Энэ нь ихэвчлэн шүүхээс илүү хурдан шийдвэрлэгдэх боломжтой байдаг.
- Шүүх: Хэрэв таны гомдлыг хөдөлмөрийн улсын байцаагч шийдвэрлэж чадахгүй, эсвэл та шүүхээр шийдвэрлүүлэхийг хүсвэл нэхэмжлэл гаргаж болно.
Хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээний тухай хуульд зааснаар ажилтан гомдлоо хөдөлмөрийн улсын байцаагч эсхүл шүүхэд гаргаж болно гэж заасан байдаг (Хөдөлмөрийн Хөлсний Доод Хэмжээний Тухай 8.1).
3. "Нөхөн амралт"-ын талаарх шүүхийн практик
Зарим ажил олгогч, ялангуяа уурхайн салбарт уртын ээлжээр (жишээ нь, 14 хоног ажиллаж, 14 хоног амрах) ажиллуулдаг бөгөөд илүү ажилласан цагийг 14 хоногийн амралтаар "нөхөн амраасан" гэж үзэж, нэмэгдэл хөлс олгохоос татгалздаг.
Шүүхийн шийдвэрүүд энэ тал дээр харилцан адилгүй гарч байна:
- Нөхөн амраасанд тооцсон тохиолдол: Зарим шүүх уртын ээлжээр ажилладаг ажилтныг 14 хоног амраасан нь илүү цагийг нөхөн амруулсан гэж үзэж, нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгосон жишээнүүд бий (Тогтоол #10510, Тогтоол #10584).
- Нөхөн амраасанд тооцоогүй тохиолдол: Харин өөр нэг хэрэгт шүүхээс уртын ээлжийн ажилтны 14 хоног ажиллавал зохих цаг нь 112 цаг байх тул илүү ажилласан цагийг 14 хоногийн амралтаар нөхөн амраасан гэж үзэхгүй хэмээн шийдвэрлэж, ажилтны нэхэмжлэлийг хангасан байна (Тогтоол #10558).
Энэ нь таны хэрэг шүүхээр шийдвэрлэгдэх тохиолдолд үр дүн нь тодорхой бус байж болохыг харуулж байгаа бөгөөд хууль зүйн нарийн зөвлөгөө авах нь чухал болохыг илтгэнэ.
4. Ажил үүргээ гүйцэтгэхээс татгалзах эрх
Хуульд заасан онцгой тохиолдолд ажилтан ажил үүргээ гүйцэтгэхээс татгалзах эрхтэй байдаг. Үүнд:
- Ажил олгогч хуулиар тогтоосон илүү цагийн дээд хэмжээг хэтрүүлэн ажиллахыг шаардсан (Хөдөлмөрийн Тухай 54.1.2).
- Ажил олгогч цалин хөлсийг олгох ёстой өдрөөс хойш 30 хоногийн хугацаанд олгоогүй (Хөдөлмөрийн Тухай 54.1.3).
Энэ эрхээ эдлэхдээ ажилтан ажил олгогчид нэн даруй мэдэгдэх үүрэгтэй бөгөөд энэ үндэслэлээр ажилтанд сахилгын шийтгэл ногдуулахыг хориглоно (Хөдөлмөрийн Тухай 54.2, 54.3).
Дүгнэлт
Илүү цагийн хөлс бол таны хөдөлмөрийн шударга үнэлгээ бөгөөд хуулиар хамгаалагдсан эрх юм. Хэрэв ажил олгогч тань энэ үүргээ биелүүлэхгүй бол та нотлох баримтаа бүрдүүлж, хөдөлмөрийн улсын байцаагч эсвэл шүүхэд хандах замаар эрхээ хамгаалуулах бүрэн боломжтой.