Ажил хийлгэчихээд цалингаа өгөхгүй бол яах вэ? Хуульчийн зөвлөгөө

Оршил

Та тохиролцсон ажлаа хийж гүйцэтгэсэн боловч ажил олгогч тань цалинг тань өгөхгүй, утсаа ч авахгүй зугтааж байна уу? Энэ нь харамсалтай ч нэлээд түгээмэл тохиолддог асуудал юм. Ийм нөхцөлд олон хүн юу хийхээ мэдэхгүй бухимдаж, аргаа бардаг.

Гэвч таны хөдөлмөрлөж олсон цалинг хууль хамгаалдаг бөгөөд та эрхээ хамгаалуулах бүрэн боломжтой. Энэхүү нийтлэлээр бид ажил олгогч цалин өгөхгүй үед ямар хууль зүйн үндэслэлтэйгээр, ямар алхмуудыг хийж цалингаа гаргуулж авах боломжтойг дэлгэрэнгүй тайлбарлах болно.

Энэ асуудлыг шийдвэрлэхэд таны ажлын харилцаа ямар төрлийнх байсан нь чухал:

Хөдөлмөрийн гэрээ: Та тодорхой албан тушаалд, тогтсон цагийн хуваарийн дагуу ажиллаж, байгууллагын дотоод журамд захирагдаж байсан бол энэ нь хөдөлмөрийн харилцаа юм.
Ажил гүйцэтгэх / Хөлсөөр ажиллах гэрээ: Та тодорхой ажлыг нэг удаа гүйцэтгэхээр тохиролцсон (жишээ нь, байр засах, вэбсайт хийх гэх мэт) бол энэ нь иргэний эрх зүйн харилцаа юм.

Аль ч тохиолдолд та хөдөлмөрийнхөө хөлсийг авах эрхтэй.

Хууль зүйн үндэслэл

Таны цалин авах эрхийг Монгол Улсын Хөдөлмөрийн тухай хууль болон Иргэний хуулиар хамгаалсан байдаг.

1. Хөдөлмөрийн гэрээгээр ажилласан бол

Хэрэв та хөдөлмөрийн гэрээгээр ажиллаж байсан бол дараах хуулийн заалтууд таны эрхийг хамгаална:

Цалин олгох хугацаа: Ажил олгогч цалинг сард хоёроос доошгүй удаа, тогтсон өдөр олгох үүрэгтэй. Хөдөлмөрийн тухай хууль 104.1
Хариуцлага: Тогтоосон хугацаанд цалинг хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр олгоогүй бол ажил олгогчид хуулийн дагуу хариуцлага хүлээлгэнэ. Хөдөлмөрийн тухай хууль 104.7
Ажил үүргээ гүйцэтгэхээс татгалзах эрх: Ажил олгогч цалин хөлсийг олговол зохих өдрөөс хойш 30 хоногийн хугацаанд олгоогүй бол ажилтан ажил үүргээ гүйцэтгэхээс татгалзах эрхтэй. Энэ хугацаанд ажиллаагүй ч цалинтай тэнцэх олговор авах эрх үүснэ. Хөдөлмөрийн тухай хууль 54.1.3
Ажлаас халагдсан ч цалингаа авах эрх: Хөдөлмөрийн харилцаа дуусгавар болсон нь ажил олгогчийг танд олгох ёстой цалин хөлс, олговор, нөхөн төлбөрөөс чөлөөлөх үндэслэл болохгүй. Хөдөлмөрийн тухай хууль 128.1

2. Ажил гүйцэтгэх, хөлсөөр ажиллах гэрээгээр ажилласан бол

Хэрэв та тодорхой ажил гүйцэтгэхээр амаар эсвэл бичгээр тохиролцсон бол Иргэний хууль үйлчилнэ:

Ажил гүйцэтгэх гэрээ: Захиалагч нь гүйцэтгэсэн ажлын үр дүнг хүлээн авч, хэлэлцэн тохирсон хөлс төлөх үүрэгтэй. Иргэний хууль 343.1
Захиалагчийн үүрэг: Захиалагч гэрээнд заасан хугацаанд, эсхүл ажлын үр дүнг хүлээн авмагц хөлс төлөх үүрэгтэй. Иргэний хууль 351.1.1
Хөлсөөр ажиллах гэрээ: Ажиллуулагч нь ажиллагчийн гүйцэтгэсэн ажил, үйлчилгээний хөлсийг төлөх үүрэгтэй. Иргэний хууль 359.1
Хөлс төлөх хугацаа: Гэрээнд өөрөөр заагаагүй бол ажил, үйлчилгээг хийж гүйцэтгэсний дараа хөлсийг төлнө. Иргэний хууль 360.1

Практик алхамууд

Цалингаа авахын тулд дараах алхмуудыг дарааллын дагуу авахыг зөвлөж байна.

Алхам 1: Баримтжуулалт хийх

Аливаа маргааныг шийдвэрлэхэд нотлох баримт хамгийн чухал. Тиймээс дараах зүйлсийг цэгцтэй цуглуулж, хадгалаарай:

Гэрээ: Хөдөлмөрийн гэрээ, ажил гүйцэтгэх гэрээ (хэрэв бичгээр хийсэн бол).
Харилцаа холбоо: Ажил олгогчтой харилцсан бүх төрлийн мессеж (SMS, Messenger, Viber), и-мэйл, дуутай бичлэг зэргийн скрийншот хийж хадгалах.
Гүйцэтгэсэн ажлын нотолгоо: Хийсэн ажлын зураг, видео, ажлын үр дүн, ажлын тайлан гэх мэт.
Гэрчүүд: Таныг ажиллаж байсныг гэрчлэх хамт ажиллагсад, бусад хүмүүсийн нэр, утасны дугаар.
Банкны хуулга: Өмнө нь цалин орж байсан бол банкны дансны хуулга.

Алхам 2: Албан ёсны шаардлага хүргүүлэх

Ажил олгогч руу цалингаа төлөхийг шаардсан албан бичиг, эсвэл нотолгоотой мессеж (жишээ нь, и-мэйл) илгээх. Энэ нь таныг асуудлыг эвээр шийдэхийг оролдсон гэдгийг нотлох баримт болно. Шаардлагад дараах зүйлсийг тодорхой тусгана:

Таны нэр, холбоо барих мэдээлэл.
Ажилласан хугацаа, гүйцэтгэсэн ажил.
Авах ёстой цалингийн нийт дүн, тооцоолол.
Цалинг төлөх эцсийн хугацаа (жишээ нь, 3-5 хоногийн дотор).
Хэрэв хугацаанд нь төлөхгүй бол хуулийн байгууллагад хандахаа мэдэгдэх.

Алхам 3: Гомдол/Нэхэмжлэл гаргах

Хэрэв ажил олгогч шаардлагыг биелүүлэхгүй бол дараагийн шатны арга хэмжээг авна. Энэ нь таны гэрээний төрлөөс хамаарч өөр байна.

Диаграм ачааллаж байна...

Хөдөлмөрийн гэрээтэй бол:

Та Сум, дүүргийн Хөдөлмөрийн эрхийн маргаан зохицуулах гурван талт хороонд гомдол гаргаж болно. Энэ хороо нь асуудлыг шүүхээс өмнө хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлэхийг зорьдог. Хэрэв хорооны шийдвэрийг аль нэг тал эс зөвшөөрвөл шүүхэд хандах эрх нь нээлттэй.

Ажил гүйцэтгэх/Хөлсөөр ажиллах гэрээтэй бол:

Та хариуцагчийн (ажил олгогчийн) оршин суугаа газрын Сум дундын эсвэл Дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхэд нэхэмжлэл гаргана. Нэхэмжлэлдээ цуглуулсан бүх нотлох баримтаа хавсаргана.

Шүүхийн практик

Цалин хөлстэй холбоотой маргаан дээр шүүхүүд ихэвчлэн ажилтны талд шийдвэр гаргадаг. Учир нь хөдөлмөрлөж олсон цалингаа авах нь хүний үндсэн эрх юм.

Амаар хийсэн гэрээг хүлээн зөвшөөрдөг: Хэдийгээр бичгээр гэрээ байгуулаагүй байсан ч мессеж, гэрчийн мэдүүлэг зэргээр ажлын харилцаа тогтоогдсоныг нотолж чадвал шүүх нэхэмжлэлийг хангадаг. Жишээ нь, Тогтоол #7750-д шүүхээс хөлсөөр ажиллах гэрээний дагуу дутуу олгогдсон цалин болон нийгмийн даатгалын шимтгэлийг ажил олгогчоос гаргуулахаар шийдвэрлэсэн байдаг.
Ажил олгогчийн үүргийг онцолдог: Шүүх ажил олгогчийг цалин хөлс, нийгмийн даатгалын шимтгэлийг хуулийн дагуу бүрэн төлөх үүрэгтэй гэж үздэг. Ажилтан ажлаас гарсан эсэхээс үл хамааран ажилласан хугацааны цалинг олгох ёстойг шүүхийн шийдвэрүүд нотолдог. Жишээ нь, Тогтоол #6868-д ажил олгогч цалин олгоогүй нь тогтоогдсон тул ажилтанд цалинг нь нөхөн олгохоор шийдвэрлэсэн.
Ажлаас үндэслэлгүй халагдсан үеийн олговор: Хэрэв ажил олгогч таныг үндэслэлгүйгээр ажилд оруулахгүй байсан бол энэ хугацааны цалинтай тэнцэх олговрыг гаргуулах боломжтой. Тогтоол #5350-д ажил олгогч ажилтныг ажилд нь оруулахгүй байсан үйлдлийг ажлаас халсантай адилтган үзэж, ажилгүй байсан хугацааны олговрыг олгохоор шийдвэрлэсэн.

Дүгнэлт

Ажил хийлгэчихээд цалингаа өгөхгүй, холбоо тасрах нь шударга бус бөгөөд хууль бус үйлдэл юм. Ийм нөхцөлд та шантралгүйгээр дараах зүйлсийг санаарай:

Тайван байж, баримтаа цуглуул: Бүх нотлох баримт таны гол зэвсэг болно.
Эхлээд эвийн журмаар ханд: Албан ёсны шаардлага хүргүүлж, асуудлыг хурдан шийдэх боломжийг эрэлхийл.
Хуулийн байгууллагад хандахаас бүү ай: Хэрэв эвийн зам үр дүнд хүрэхгүй бол Хөдөлмөрийн эрхийн маргаан зохицуулах хороо эсвэл шүүхэд хандаж, эрхээ хамгаалаарай.

Таны хөдөлмөрийн үнэ цэнийг хууль хамгаалдаг. Дээрх алхмуудыг тууштай хэрэгжүүлснээр та өөрийн хөлс, хүчээ шударгаар үнэлүүлж, цалингаа гаргуулж авах бүрэн боломжтой.